Skarbiec św. Jakuba

Nysa była ongiś na Śląsku centrum sztuki złotniczej. Już w roku 1300 odnotowany jest pierwszy złotnik (aurifaber). Do końca XIX wieku jest 176 rzemieślników pracujących w złocie i srebrze. Nyscy złotnicy, poprzez kontakty z europejskimi centrami sztuki złotniczej (np. Augsburg, Wiedeń), reprezentowali prawdziwie europejski poziom.
Zamawiającymi i pierwszymi odbiorcami dzieł nyskich złotników byli przede wszystkim biskupi wrocławscy, rezydujący w stolicy swego księstwa, Nysie, członkowie dworu biskupiego, wyższe duchowieństwo, kanonicy kapituły kolegiackiej św. Mikołaja oraz bogaty patrycjat nyski i różne bractwa.
W 1998 roku parafia obchodziła 800-lecie poświęcenia pierwszego kościoła parafialnego. Z tej okazji, w salach Muzeum Miejskiego (dawny pałac biskupi), zorganizowano wystawę sprzętów liturgicznych, niektórych dokumentów, obrazów i rzeźb należących do parafii.
Wystawa została zatytułowana "Ze skarbca św. Jakuba" i unaoczniła, jak wspaniałe dzieła sztuki sakralnej - przede wszystkim złotnictwo - znajdują się w posiadaniu parafii. Na co dzień cały ten przebogaty zbiór przechowywany jest w sejfach, kasach pancernych, skarbcu katedralnym, a częściowo używany w liturgii.
Przy okazji wystawy zrodziła się myśl stałej ekspozycji większości tych dzieł sztuki, a przede wszystkim, złotnictwa. Zaczęto też wówczas ten zbiór nazywać "Skarbem św. Jakuba".
Sensacyjna jest historia uratowania tego skarbu z pożogi wojennej 1945 roku oraz frontowego i powojennego plądrowania miasta. Otóż ostatni niemiecki proboszcz, ks. dr Wawra, wraz z dwoma współpracownikami, zamurował skarb w specjalnej skrytce pod prezbiterium kościoła św. Jakuba. Dopiero w latach pięćdziesiątych XX wieku przekazano, przez zaufaną osobę, skarb ówczesnemu proboszczowi śp. ks. Prałatowi Józefowi Kądziołce.

Druga sensacja to pojawianie się na plebanii w maju 2003 roku dwóch starszych małżeństw, które odwiedziły swoje rodzinne miasto, Nysę, pierwszy raz od wypędzenia w 1945 roku. Panowie, jako kilkunastoletni chłopcy, mieszkali razem z rodzicami w obecnym budynku plebanii i byli świadkami zamurowania w piwnicy sprzętu domowego, porcelany i naczyń liturgicznych. Po wyburzeniu muru, we wskazanym miejscu, okazało się, że skrytka jest nietknięta. Wśród naczyń liturgicznych - większość z początku XX wieku - znalazły się trzy rarytasy:
1. Srebrne, złocone cyborium autorstwa Martina Vogelhunda (jako wybitny złotnik działał w Nysie w latach 1698-1741).
2. Późnobarokowa monstrancja wysadzana licznymi półszlachetnymi kamieniami (brak cech autorskich).
3. Bogato rzeźbione, srebrne okładki do mszału z medalionem św. Jakuba (str. przednia) i św. Agnieszki (str. tylna) oraz datą powstania (1766 r.) i nazwiskiem fundatora ("sub parocho Ioan. Ios. L.B. de Rosencrantz"), brak cech autorskich.
I tak coraz bardziej dojrzewał pomysł stworzenia galerii dla wystawienia "Skarbu św. Jakuba", aby udostępnić te cudowna działa sztuki współczesnym nysanom i odwiedzającym miasto turystom. Jedynym miejscem możliwym i właściwym na taką galerię wydawała się być dzwonnica katedralna.

GALERIA-SKARBIEC ŚW. JAKUBA

Puste wypalone wnętrze dzwonnicy zakończone od góry platformą dzwonów i tarasem widokowym, zaś od dołu - magazynem budowlanym i "rupieciarnią", zaczyna inspirować architektów, geometrów, muzealników i konstruktorów. Powstają pierwsze koncepcje, rysunki, wyobrażenia tego, co tu ma powstać.
Kluczową rolę odgrywa sprawę sfinansowania całej budowy galerii. Parafii nie stać na taki wydatek. Trzeba szukać sponsorów, najlepiej w Niemczech, gdzie żyją jeszcze dawni nysanie, którym na sercu leży ochrona dóbr kultury śląskiej. Po wielu zabiegach, rozmowach i wizytach udało się ustalić główne źródła finansowania budowy i wyposażenia galerii "Skarbiec św. Jakuba" w dzwonnicy katedralnej w Nysie.
Są to: fundacja Erika-Simon-Stiftung Rinteln, Landkreis Hildesheim i tamtejsza Kreissparkasse, Neisser Kultur und Heimatbund, wiele osób prywatnych i nasza Fundacja Ratowania Zabytków Katedry Nyskiej.
Znany w Nysie architekt, pan inż. Alojzy Tomiczek, wypracował i przedstawił ciekawą koncepcję architektoniczną galerii. Pod jego kierunkiem skompletowana została cała dokumentacja i stosowne zezwolenia. Firma GNIOT-POL z Kurzni k/Brzegu podjęła się wykonania stalowo-szklanej konstrukcji galerii. Zakład remontowo-budowlany pana Kurnatowskiego z Nysy przejął pozostałe prace budowlane.

[Zdjęcie] Na trzech piętrach galerii, w specjalnych gablotach, prezentowane są dzieła sztuki złotniczej nyskich złotników. Kielichy mszalne, cyboria, lichtarze i inne naczynia liturgiczne przez wieki służyły, i służą nadal, do sprawowania Eucharystii. Są nie tylko dziełami sztuki wysokiej klasy, ale też wyrazem głębokiej wiary mieszkańców Nysy na przestrzeni wieków.
Otwarcie galerii "Skarbiec św. Jakuba" – 2 kwietnia 2005 r. zbiega się z obchodzonym obecnie Rokiem Eucharystycznym. Człowiek wierzący, chrześcijanin, próbuje przez całe wieki uzewnętrznić swoją wiarę i miłość do Chrystusa Zbawiciela również, w znakach zewnętrznych. Znaki te często przybierają formę dzieł sztuki. Temu, który nas odkupił i dał siebie na pokarm, dający życie wieczne, człowiek wierzący oddaje nie tylko siebie, ale i to, co ma najcenniejszego.

W ten sposób prezentowane dzieła sztuki, związane ze sprawowaniem Mszy św. są wyrazem wiary i czci wielu pokoleń chrześcijan żyjących na taj ziemi - w Nysie. Dla nas współczesnych niech będą zachętą do głębszej pobożności eucharystycznej.

Budowa galerii "Skarbiec św. Jakuba" została sfinansowana przez osoby prywatne, fundacje i stowarzyszenia z Niemiec. Wielką pomoc okazały też Urząd Miasta i Gminy w Nysie oraz nasza Fundacja Ratowania Zabytków Katedry Nyskiej. Niech ta galeria stanie się znakiem i pomostem do wzajemnego zrozumienia, przyjaźni i dobrosąsiedzkiego współżycia.
 
Skarbiec można zwiedzać po uprzednim umówieniu się z ks. Proboszczem (tel. 774332505).